آموزش صدابرداری – ۱۷ نکته برای صدابرداران آماتور [در مراسم های مذهبی سال ۹۹]

آشنایی با سیستم مانند (میکسر، آمپلی فایر، پاور و …)

واضح است که برای انجام هر کاری باید حداقل آشنایی با آن را داشته‌باشید.

صدابرداران آماتور و نیمه آماتور به این نکته توجه داشته‌باشند که هنگام برگزاری مراسم وقت آزمون‌و‌خطا نیست!

لابد از قبل آموزش صدابرداری دیده باشید و به تجهیزات خود آشنایی داشته‌باشید. لازم است که حداقل ۵ مرتبه برای مراسم‌های کوچک‌تر صدابرداری کرده‌باشید.

به‌عنوان‌مثال اگر از اکو آمپلی فایر تندر مدل ۲۵۰۰ استفاده می کنید، توجه به این نکته مهم است که این دستگاه چند کانال آمپلی فایر دارد؟ و یا نوع  سوکت های خروجی چگونه است؟ و یا اینکه دستگاه چند افکت را به صورت همزمان به شما ارائه می‌دهد؟

بررسی محیط برگزاری مراسم

لازم است که یک صدابردار به این سطح از تجربه رسیده‌باشد که چه تعداد باند برای چه محیطی کافی‌است؟ چه نوع باندی (پسیو یا اکتیو) و از چه برند و با چه مدلی به‌کار‌برده گرفته شود بهتر است؟ آیا قرار است صدا در فضای بسته پخش شود یا در فضای باز؟ یا هر دو؟

محل استقرار خانم‌ها و آقایان بررسی شود تا با چیدمان صحیح باند ها، مستمعین در هنگام مراسم با کمبود یا شدن خیلی زیاد صدا مواجه نشوند. به‌طور‌مثال اگر ارتفاع یک باند کم است، صدای آن طوری باشد که پس از رسیدن به گوش مستمع، باعث آزار ایشان نشود.

جایگاه مناسب صدابردار

به این نکته بسیار مهم توجه داشته باشید که محل استقرار صحیح سیستم صدابرداری در محیط جلسه کمک زیادی به صدابردار و افزایش کیفیت کار می کند.

اگر صدابردار در مکانی دور از صدا قرار بگیرد و صدای جلسه را به وضوح نشوند، نمی توان یک صدای با کیفیت را به مداح و جمعیت ارائه دهد. اینکه شما صدای خروجی از باندها را مستقیم با گوش خود بشنوید تا اینکه از طریق هدفون بشنوید فرق دارد.

بهتر است سیستم خود را در گوشه ای از محیط جلسه، به نحوی قرار دهید که در رفت آمد و مردم اخلال ایجاد نکند؛ همچنین دید کافی نسبت به مداح، جایگاه مداح و فضای جلسه داشته باشید.

سعی کنید برای راحت بودن در طول برنامه، از قبل یک صندلی تهیه کنید و در صورت امکان اطراف خود را محصور کنید.

به همراه داشتن تجهیزات صوتی اضافی

متأسفانه به علت قیمت بالای تجهیزات صوتی دیده می شود برخی از صدابرداران از هر ابزار، فقط یکی را با خود بر می دارند. این یک اشتباه محض است.

به عنوان مثال اگر در هنگام جلسه کپسول میکروفن شما معیوب شد، یا اگر به دلیل یک اتفاق کابل یکی از باندها قطع شد دچار مشکل نشوید.

به یاد داشته باشید کار از محکم کاری عیب نمی کند! سعی کنید حتی المقدور از تجهیزات آسب پذیر، یدکی به همراه داشته باشید. دو یا سه عدد میکروفن تهیه کنید. کابل شیلد و رابط باند، در متراژهای متفاوت به همراه داشته باشید. گلویی میکروفن را فراموش نکنید. اتفاق افتاده که گلویی میکروفن شکسته و سخنران یا مداح مجبور شدند میکروفن را با دست نگه دارند و همین مورد باعث کاهش تمرکز آن ها شده است.

می توانید یک چک لیست تهیه کنید تا از فراموش احتمالی نجات یابید.

کنترل ولتاژ برق شهر

ولتاژ برق شهر در ساعت های خاصی افت پیدا می کند و یا افزایش می یابد. شما می توانید به وسیله یک مولتی متر ولتاژ را اندازه گیری کنید.

بهتر است از دستگاه های استابلایزر یا یو پی اس (UPS) استفاده کنید.

دستگاه استابلایزر ولتاژ ورودی را دریافت و در صورت نیاز به افزایش یا کاهش، آن را تنظیم می کند. البته در تهیه استابلایزر باید توان مورد نیاز را رعایت کنید.

استفاده از برق کمکی

در مواقع زیادی پیش آمده که به دلیل قطع برق شهر، سوختن فیوز کنتور اصلی و دیگر موارد، برق سیستم صوتی هم قطع شده است.

مثلا در ایام پیاده روی اربعین در کشور عراق، به دلیل استفاده زیاد از برق شهر، در بعضی از ساعات شبانه روز برق قطع است و تنها راه روشن نگه داشتن دستگاه استفاده از موتور برق می باشد.

در اینجور مواقع بهتر است تا برطرف شدن مشکل، از یک منبع تولید برق کمکی استفاده کنید. لازم است از موتوربرق با توان مناسب استفاده کنید. البته دستگاه UPS هم می تواند تا حدی برق شما را تأمین کند.

استفاده از پایه باندهای استاندارد

هر پایه باند و استندی مناسب هر اسپیکر و باندی نیست. توصیه می کنیم از پایه باند استاندارد و مرغوب استفاده کنید. صدابرداران آماتور و نیمه آماتور باید بدانند که پایه باند مورد استفاده حداکثر تحمل چند کیلو بار را دارد؟ و وزن باند مورد استفاده چقدر است؟

اگر پایه باند شما غیراستاندارد و ضخامت ورق به کار رفته در آن کم است، نمی توانید اسپیکری مانند باند اکتیو جی بی ال مدل SRX 835 را روی آن قرار دهید. پایه باند مناسب برای این باند باید از نوع بسیار مرغوب باشد. اما از پایه باندهای معمولی برای باندهای سبک مانند باند اکتیو جی بی ال مدل PRX 715 می توانید استفاده کنید.

برای باندهای دو طرف مداح بهتر است پایه باند وینچی و با ارتفاع بلند استفاده کنید تا با قرارگرفتن جمعیت بین مداح و باند، صدا به خوبی به گوش مداح برسد.

نحوه کابل کشی باند و میکروفن

بعید است حتی صدابردارهای آماتور این نکته را فراموش کنند. یکی از وظایف اصلی صدابردار، نحوه درست کابل کشی باند و میکروفن است. به هیچ عنوان نباید سیم یا کابل را طوری از باند یا میکروفن به دستگاه برسانید که برخورد پای مستمع باعث قطع شدن آن شود. همیشه کابل ها را از زیر فرش یا کناره های دیوار عبور دهید.

بهتر است از کابل های رنگی استفاده کنید تا در صورت اشکال به راحتی بتوانید کابل معیوب را تعویض کنید. اگر کابل رنگی در دسترس نیست، شماره گذاری کابل ها هم گزینه مناسبی است.

اگر در آموزش صدا برداری که توسط گروه صوتیران برگزار می شود شرکت کرده باشید، حتماً این نکته را شنیده اید که بهتر است هر دو سر سوکت ها شماره های متناظر درج شود.

استفاده از میکروفن برای صدای آمبیانس

در مبحث صدابرداری به صدای جمعیت و محیط، آمبیانس می گویند.

زمانی که می خواهید صدای جمعیت و سینه زنی را به خوبی دریافت کنید، بهتر است از میکروفن صدای محیط یا آمبیانس استفاده کنید. لازم است میکروفن ها در جای مناسب نصب شوند؛ مثلاً می توانید آن را از سقف آویزان کنید. یکی از میکروفن های مناسب برای آمبیانس، میکروفن ای کی جی مدل P170 است که با توجه به طراحی و کیفیت آن، می تواند گزینه مناسبی برای ضبط صدای جمعیت باشد.

چک کردن سیستم قبل از مراسم

یکی دیگر از نکات مهم آموزش صدابرداری این است که حتماً چند ساعت قبل از شروع برنامه در محل برگزاری مراسم حضور داشته باشید و از سالم بودن و درست کار کردن سیستم صوتی خود مطمئن شوید.

گاهاً پیش آمده که صدابردار دقیقاً قبل از شروع جلسه متوجه معیوب بودن کابل میکروفن شده است. تعویض کابل میکروفن را می توان سریع انجام داد؛ اما به عنوان مثال اگر یکی از باندها یا پاور آمپلی فایر ها با مشکل مواجه شده باشد ادامه کار را دچار اخلال خواهد کرد.

پس همیشه قبل از شروع جلسه از سالم بودن دستگاه ها مطمئن شوید تا در هنگام شروع جلسه هیچ گونه استرسی نداشته باشید.

چک کردن صدا قبل از شروع مراسم

یکی از اصطلاحات صدابرداری ساند چک (Sound Check) می باشد که به چک کردن صدا گفته می شود.

در این موقع صدابردار باید تست نهایی صدا را انجام دهد.

به عنوان مثال :

• فیدبک گیری
• تنظیم صدای زیر و بم
• کنترل صدای مانیتور
• کنترل صدای سالن
• و …

از کارهایی است که باید انجام شود.

تست ضبط صدا قبل از شروع مراسم

رکورد یا همان ضبط کردن صدا و آماده داشتن تجهیزات مناسب رکورد، یکی از نیازهای مبرم هر صدابردار می باشد.

به عنوان مثال یکی از کاربردی ترین و بهترین رکوردرهای صدابرداری، رکوردر زوم مدل H6 می باشد.

هرچند کارکردن با انواع رکوردها چندان سخت نیست اما حتماً قبل از برنامه چند مرتبه صدا را رکورد کرده باشید تا با خم و چم آن آشنا شوید و بدانید که صدا را با چه فرمتی رکورد کنیم تا در آینده برای شما کاربرد داشته باشد.

استفاده از هدفون

اکثر اوقات تداخل صدای مستقیم جمعیت و حجم زیاد صدای بلندگوها باعث می شود تا صدابردار در میکس صدای خروجی دچار اشتباه شود. یکی از مواردی که ممکن است در تنظیم آن دچار اشتباه شوید، تنظیم مقدار افکت، علی الخصوص در خروجی های مختلف است. در این مواقع بهتر است از هدفون مناسب صدابرداری استفاده کنید.

استفاده از هدفون باعث می شود تا صدای خروجی میکسر را به طور مستقیم و بدون هیچگونه صدای اضافی بشنوید. البته بهتر است از یک هدفون حرفه ای و مخصوص صدابرداری استفاده کنید. هدفون ای کی جی مدل K92 یکی از هدفون های حرفه ای برای صدابرداری است.

اگر به تازگی آموزش صدابرداری را دیده اید و در ابتدای کار خود هستید و بودجه ای برای خرید هدفون های حرفه ای ندارید، می توانید از هدفون های ارزان تر استفاده کنید.

هماهنگی بین صدابردار و مداح

اگر شما یک صدابردار باهوش باشید قبل از برنامه چند هماهنگی با مداح انجام می دهید. مثلاً مداح می تواند با حرکت دست خود به شما بفهماند که نیاز به صدای بیشتری دارد یا مقدار افکت کم یا زیاد است.

دقت کنید تا با تغییر شعر یا سبک مداحی، افکت و میزان صدا را مناسب با آن تنظیم کنید.

این مورد می تواند در مراسم های بیش از یک روز (مانند دهه محرم، ایام فاطمیه، شب های قدر و …) که توسط یک مداح انجام می شود، کمک زیادی به بالارفتن کیفیت برنامه زنده و همچنین صدای رکورد شده و ماندگار شدن یک اثر بکند.

کنترل مداوم سیستم در حین جلسه

اکثر صدابرداران به خودشان زحمت نمی دهد! فقط یک بار در همان ابتدای جلسه سیستم را کنترل می کنند و تمام.

یکی از وظایف صدابردار کنترل سیستم در حین جلسه است. شما دائماً باید در حال چک کردن سیستم خود باشید تا از اتفاق های احتمالی جلوگیری کنید. زیرا یک سهل انگاری باعث کاهش کیفیت صدا یا خسارت مالی زیادی خواهد شد. مثلاً امکان دارد کابل پاور یکی از باندهای اکتیو از پریز در آمده باشد و شما متوجه نشده باشید یا صدای یکی از باندها آنقدر زیاد باشد که احتمال آسیب دیدن آن وجود داشته باشد.

جمع کردن وسایل پس از مراسم

احتمال مفقود شدن بعضی از وسائل مانند میکروفن، هدفون، رکوردر و … زیاد است. این اتفاق بارها برای خودمان افتاده است!!!

بهتر است چند لحظه پس از تمام شدن برنامه وسایلی که احتمال ناپدید شدن (!) آن ها وجود دارد را داخل یک کیف مخصوص قرار دهید.

استفاده از لاین ارری در فضای باز

شاید کمی عجیب به نظر برسد؛ همین چند روز در یکی از شهرستان های استان کرمان صدابرداری داشتیم. به دلیل عدم انتقال ویروس کرونا و حفظ فاصله اجتماعی از مردم خواسته شده بود که با خودروها در مراسم حضور پیدا کنند.

کار سخت تر شد! یکی از کارهایی که صدابرداری را در فضای باز آن هم با این شرایط برای ما راحت تر کرد، استفاده از لاین ارری بود. به طوری که از قبل با دو دستگاه جرثقیل هماهنگ کردیم که در روز و ساعت مشخص در محل مراسم حضور پیدا کنند.

پس از حضور جرثقیل و سر هم کردن لاین ارری، لاین ارری توسط جرثقیل تا ارتفاع حدود ۶ متر بالا رفته و باعث گسترده تر شدن صدا شد.

تاریخچه صدابرداری

حالا که با نکاتی در خصوص آموزش صدابرداری آشنا شده اید، بهتر است کمی هم از تاریخچه صدابرداری بدانید. شاید تاریخ دقیقی از اولین استودیوی صدابرداری در ایران نتوان یافت، اما مرحوم استاد کلهر از سال ۱۳۳۷ اقدام به ضبط موسیقی و دوبلاژ نمود. اولین استودیوی پاپ را نیز توسط مرحوم دکتر الکسان پادماگریان در سال ۱۳۴۹ با هزینه های شخصی خود ساخت. اگر دقیق تر بخواهیم بدانیم، در در دوران انقلاب صنعتی بود که فعالیت صدابرداری شروع شد. صدابرداری را در ایران می توان به چهار دوره متفاوت تقسیم بندی کرد :

• دوران آکوستیک از سال ۱۲۵۵ تا ۱۳۰۳
• دوران برق از سال ۱۳۱۱ تا ۱۳۳۳
• دوران مغناطیسی از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۶۳
• دوران دیجیتال از سال ۱۳۶۳ تا اکنون